INTERBENTZIOA TRINITATE PLAZAN

Ikasturte honetako azken proiektua, Donostiako Trinitate plazan interbentzio bat egitean datza. Bertan erabilgarria litzatekeen zerbait jartzeko, plazaren inguruan bizi den jendeari galdetzea egokiena izango litzatekeela iruditu zitzaien irakasleei, haien beharren edota nahien berri izan genezan.

Zenbait bizilagunen iritzia jakin ondoren, plazaren behar nagusiak honako hauek direla adierazi ziguten: estalita egongo litzatekeen gune bat, euriarengandik zein eguzkiarengandik babesteko; edadetuak bil zitezkeen lekuren bat; esertzeko tokiak, plazan funtzio hori duen gauza oro harrizkoa baita; ...

Hori jakinda, edonorentzat eskuragarri egongo liratekeen espazio batzuk sortu nahi izan ditut. Umeak, ingurukoen hitzetan, kanpoan jolasteko ohitura dutenez, gazteentzat eta zaharragoentzat erabilgarriagoak lirateke espazio hauek. Horrela, 9 modulo kokatu ditut plazako bolatokiaren estalkiaren gainean. Nire helburua modulo hauek erabiltzailearen nahien araberako funtzioa betetzea da, esaterako, esertokiak jarri zitezkeen bertan biltzeko, irakurtzeko nahiz lasai egoteko, mahairen bat ere jar zitekeen ikasleren batek erabil zezan, ala edadetuak beren jolasetan ibil zitezen.

Horrela, altzairuzko modulo bakoitzak hegoaldeko horma osorik hartzen duen beirazko ate bikoitza du, nahi denean guztiz irekitzeko aukera egon dadin eta orientazioari esker gune argiak sor daitezen. Aldi berean, modulo hauek inguruarekiko lotura izan zezaten, aurrealdean bolatokiaren hego-hormarekiko paralelo den lerro bat jarraitzen duten bitartean atzealdea mendiaren arabera mugatzen da. Altzairuzko xafla batek modulo guztiak bildu eta eskaileren kurbak jarraitzen ditu.

Proiektu hau egiterakoan, zenbait aldizkari eta libururen influentziak izan ditut. Hona hemen horietako batzuk:

ZARAUTZ ESKULTORIKOA

1996. urtean, itsas pasealekuko (malekoia) eskultura leihaketa egin zen Zarautzen. Orduz geroztik, nire ustez herriaren atalik ederrena dena apaintzen dute bertan garrantziarik handiena izan zuten piezek.

Alde batetik, lehen saria irabazi zuen Dora Salazarren brontzezko hiru piezak daude. Hasiera batean eskala txikiagoan egin ziren, eraikinen baten barnealderako pentsatuak. Hiruek itsasoarekiko lotura garbia dute, oskol, molusku, anfora, probeta eta itsasoko izaki bizidun organikoen ezaugarri fisikoak baitituzte.

Malekoian jartzeko, hauen eskala, materialak eta anklajeak egokitu behar izan ziren. Eskultore nafarrari, ez zaizkio eskala handiak gustatzen, nahiago baitu ahal den neurrian gizakiarekiko lotura mantendu. Bere helburuetako bat naturalaren (itsasoa, hondartza) eta artifizialaren (atzean duen herria) arteko loturak sortzea da. Beste helburu bat piezak aurkitzen joan behar izatea izango litzateke, gure ikusmenari inposatu beharrean (hemen neurri txikien arrazoia).

A través de

 Aspersíon/vertido

Torsión compensada

Leihaketako bigarren saria Elena Asinsek irabazi zuen, harrizko 72 figurak osatutako multzo horizontal eta lineal batekin. Obrak guztira 143m-ko distantzia bat hartzen dute luzeran, metro kubiko bateko piezek euren artean ere metro bateko distantzia mantentzen dutelarik, obraren erdian izan ezik. Bertan, piezen arteko distantzia handiagoa da. Eskultoreak artearen merkatuak markatzen dituen forma konbentzionalak ekiditen ditu, bere nortasuna eta artearen ongizate sozial eta kulturala bilatzeko helburuz.

Obra hau malekoiaren erdian kokatzen da, 36. figurak espazio horren zentroa markatzen duelarik.

Canon 22

  

Marcos Hernandok, ohorezko aipamena irabazi zuen altzairu herdoilezinezko Zarauzko Damarekin. Honek malekoiko ikuspuntu ezberdinetatik ikusiko litzatekeen erreferentzia bisual bat proposatu nahi izan zuen bere lanarekin. Eskultura sendoa, itsasoari begira dagoena, eta itsasotik, hondartzatik eta malekoitik bertatik ikusten dena. Artistaren hitzetan, antropomorfoa, femeninoa eta totemikoa, Zarauzko Dama izenez ezagutua, bere ingurua eta herria babes eta zain dezan.

Zilindroz eta kono enborrez osatua dago, beren oinarriaren bidez lotzen direnak. Akabera satinatua dute, argi propioa izatea ahalbidetzen diena, eguneko eta gaueko argia islatzeaz gain. Eskultura honen garaiera 1,7m-ko pertsona baten hirukoitza da. Neurri hori, malekoiaren neurri handiaren alboan txikiegia gera ez zedin eman zitzaion.

Zarauzko Dama

Azkenik, Miguel Angel Lertxundiren altzairu herdoilezin, egur, letoi, eta zinc-ezko obra dago. Lan honetako materialaren zati handi bat itsasotik eta haren ingurutik bildutakoa da, artistaren ideia zela eta:

“Hombres y mujeres están o caminan, van y vienen. El mar también. En cada venir, la marea trae consigo siempre algo y en su reiterado venir y traer, va formando un montón de materia. El mar tampoco los quiere y nos los devuelve.”

Joan etorrian

MADRIL

Apirileko bigarren asteburua Madrilen pasa genuen klasekide gehienok. Bertara iritsi, maletak utzi eta egin genuen lehenengo gauza Reina Sofia museoa bisitatzea izan zen.

Bertan, bidaian zehar zirrara gehien eragin zizkidaten gauzetako bat ikusi genuen: Cristina Iglesiasen Metonimia izeneko erakusketa. Hau ikusteko denbora askorik izan ez bagenuen ere, oso erakargarriak iruditu zitzaizkidan bertako lanak, horietako askotan ura elementu eskultoriko gisa erabili izanagatik, batez ere. 

 

"La exposición organizada por el Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía, conformada por más de cincuenta piezas, supone la mayor retrospectiva que se ha realizado hasta la fecha de esta artista, desde sus inicios hasta la actualidad. A lo largo de estas tres décadas, Cristina Iglesias ha mostrado un decidido interés por redefinir lo escultórico como un campo expandido que sirve para cuestionar lo objetual en sus relaciones con lo espacial y lo arquitectónico. Sus esculturas se integran con la arquitectura del lugar en el que se ubican, estableciendo un juego en el que la realidad y la apariencia se entrelazan. Creaciones que generan de este modo sugerentes mundos ficticios y abandonan sus fines utilitarios para convertirse en escenografías que propician una observación reflexiva. Intersecciones entre lo natural y lo cultural, sombras, cascadas, remolinos y follajes, en las que la idea de refugio resulta la metáfora más recurrente."

Harrigarria iruditu zitzaidan beste leku bat Madrileko Mataderoko atal bat izan zen. Suzko hormak ziruditenak biltzen zuten gela handi hurak gutako askori jakinmin handia piztu zigula uste dut.

Azkenik, bidaiari amaiera eman zion Norman Fosterren Portia bodega ikusi genuen. Honen ezaugarririk deigarrienak barneko dimentsio handiak eta material eta koloreen arteko jolasak iruditu zitzaizkidan.

HABITAT HIRITARRA

LA BUENA VIDA

La buena vidaren kapitulu hau irakurri izan ez banu, loft hitza entzutean, espazio ireki, zabal eta moderno bat etorriko litzaidake burura. Iñaki Abalosen hitzek, ordea, hauen jatorri eta esentziaz berri ematen dutenek, nire hauenganako iritzia aldatu dute guztiz.
Lehen, bizitza nahiko bohemioa eta txiroa zeraman pertsona motak sortua, lofta honen oinarrizko beharrak asetzea helburu zuen espazioa zen. Gizartean nagusi zen pentsaerarengandik ihesi eta bizimodu alternatibo eta aske bat aurkitu nahian, beranduago euren bizileku bilakatuko ziren espazioak sortzen zituzten, hasiera batean arrazoi nagusiki ekonomikoak bazituzten ere (tailerrak, galeriak,...).



Gaur egun eta nire ustez, ordea, lehenengo loften oinarri ziren erabilera aniztasunari eta ordenari diseinua eta luxua gailendu zaizkie, hauen benetako helburua ahaztuz. Ustekabean eta beharragatik sortuak izan beharrean, pentsaera itxi eta mugatudunen “kapritxo” dira, jatorriz zuten funtzioa alde batera utzi delarik.
Dena den, Iñaki Abalosen hitzetan, loften sorreratik etxebizitza bat ez da metro karratuetan neurtzen, metro kubikoetan baizik. Hau dela eta, bertako biztanle direnak aske dira beren ekintza eta asmoak nahierara betetzeko, beraiek baitira espazioaren antolatzaile eta muga bakarra bertan.
Beraz, loften jatorria ahanzturan utzi dela uste badut ere, hauen abantailak anitzak direla uste dut. Norberaren nortasuna plasmatzeko aukera dira, finkotasunarengandik urrun, etorkizunean ere aldakorrak izaten jarraituko dutenak, espazio itxi baina mugagabeak.

KAIOLAK, ATERKIAK ETA BURBUILAK

Arkitekturako ikasle ohi Javier Echeparek hitzaldi bat eman zigun duela astebete: “kaiolak, aterkiak eta burbuilak”. Hitzaldiaren gaia izango ziren hiru elementu horiek lehenengo aldiz aipatzean, hauek arkitekturarekiko lotura izan zezaketela pentsatu banuen ere, hain arruntak izanik, gehiegi sakondu eziniko gaia izango zirela iruditu zitzaidan. Hitzaldiak aurrera egin ahala, ordea, ikasle ohiaren ikuspuntu interesgarri eta bitxiak gogoz izan ninduen entzuten. 

Horrela, elementu horiek oinarritzat hartuz espazioa aztertzeari ekin zion Echeparek.

Kaiolei dagokienez, gurea bezelakoa den gizarte batean bizi den pertsona orok askatasun ezarekin lotuko lituzketela uste dut. Hauek, ordea, kokatzen diren inguruarekiko itxiak bezain irekiak dira, kanpoaldearen eta barnealdearen arteko muga baina ez bereizle.

Aterkien bidez, hormarik gabeko estalkiei egiten die erreferentzia. Hauek edozein espaziotara egokitu daitezke, gehienetan egitura bera mantentzen duten formen errepikapenak direlarik. Gainera, eusteko hormarik behar ez izateak arintasunaren sentsazioa ematen du, mugagabearena eta ondorioz, askatasunarena.

Burbuilak, azkenik, isolatzaile eta babeslerik handienak izango lirateke. Bi mundu bananduko balituzte bezela, batean gertatutakoak ez du eraginik bestean; eta alderantziz. Barne-kanpo harremanaren ukapena izango lirateke.

GREEN ROOFS

Polimeroei buruzko sarrera batekin hasi zuen British Columbia unibertsitateko irakasle Daniel Roehr-ek Otsailean eman zigun hitzaldia. Gizartean gero eta arrakastatsuagoa omen da, haren esanetan, haien sortze prozesuan izugarrizko kutsadura eragiten duten plastikozko poltsekin amaitzearen ideia. Azken hauek, berez, paperezko ala kotoizko poltsek baina kutsadura gutxiago sortzen dute, baina dena den, ez zen hori Daniel Roehr-ek garatu nahi zuen gaia; hauen guztien CO2 emisioa orekatzen duten teilatu berdeena baizik.

Teilatu berdeen erabilera duela urte asko hasi zen Suezia eta Suiza bezelako herrialdetan. Ingurumenari mesede egiteko helburuz, eraikinetako teilatuak edota hormak begetazioz estaltzean datza, onura ugari lortuz. Hasteko, lehenago aipatutako kutsadura orekatzen dute, landareek CO2a O2agatik ordezkatzen baitute, airearen kalitatea hobetuz. Gainera, uholdeak ekiditen dira hauen bidez: belarrak esponja baten moduan lan egiten duenez, euri uraren jariatzea gutxiagotzen da, hau bera aprobetxatuz (energia sortzeko, esaterako). Estetikari dagokionez, espazio sozialak hobetzen dituzte, erakargarriagoak bilakatuz. Eraikinen edota hirien onura termikoa dakartela ere azpimarragarria da, landareen bitartez gehiegizko tenperaturak ekiditen baitira.

Hauek jasangarri izena jaso ahal izateko, ordea, gauza ugari hartu behar dira kontuan, esaterako, erabili beharreko materialak lekuaren arabera hautatuko dira; urtaroen eta klimaren arabera.

Materialen aukeraketaren garrantzia, izan ere, eremu artifizialak sortzeko arriskuari dagokio, hau da, euri urarekin soilik ureztatuta bizirik mantenduko ez liraketen eremuak sortzeari.

Bestalde, estalki berdeek euri ura lurrera bideratuko duten sistema bat behar dute. Irakasleak esan zuenez, hori modu egoki eta eraginkorrean egingo luketen sistemak diseinatzeko zehaztasuna landu beharra dago. Klima aldaketak kontrolatu ezin izatea izango litzateke landu beharreko aspektu garrantzitsuenetako bat; tenperaturek eragin ditzaketen ondorio posibleak aztertzea. Pentsakorragoak izateko eta esploratzeko beharra ere aipatu zituen, diruditen baino konplexuagoak diren sistema hauek diseinatzerako orduan estetika eta zentzua bateratzeko beharra.